De eerste advocaten die in hun processtukken door artificiële intelligentie gehallucineerde onzinbronnen gebruikten hebben in Amerika een boete aan de broek. In Nederland hebben een paar rechtenstudenten inmiddels van een examencommissie een sanctie opgelegd gekregen voor fraude met ChatGPT. Juristen kunnen kennelijk niet altijd verantwoord omgaan met AI. Zijn zij bewust de boel aan het flessen, of trappen zij in een van de vele valkuilen bij het gebruik van AI? Uitgaande van Hanlon’s razor gaan wij voor dat tweede. Het is voor de jurist niet gemakkelijk om verantwoord met AI om te gaan. Hoe kan dat, en is daar iets aan te doen?

Onlangs verscheen er een artikel over het gebruik van AI in Indiase rechtbanken. In twee zaken hebben rechters ChatGPT ingezet als hulpmiddel om jurisprudentie te analyseren en de feiten van een zaak beter vast te stellen. Dit illustreert een duidelijke trend: in steeds meer landen en rechtsgebieden maken rechters gebruik van LLM’s (large language models) om hun besluitvorming te ondersteunen. Dit gebeurt niet alleen in India, maar ook in landen zoals Colombia en Nederland. In beide landen is ChatGPT in uitspraken gebruikt, respectievelijk als feitelijke bron en als juridische ondersteuning.

In de komende jaren zullen nieuwe tools, gebaseerd op grote taalmodellen (LLMs) en andere op kunstmatige intelligentie gebaseerde software, een steeds grotere rol spelen in moderne administraties, waaronder op het gebied van fraudebestrijding. Men zou zelfs kunnen stellen dat het voorkomen, opsporen en onderzoeken van fraude en gerelateerde illegale activiteiten – die tegenwoordig gepaard gaan met het verwerken en analyseren van een steeds groter wordende hoeveelheid gegevens van verschillende typen – bij uitstek geschikt zijn voor de sterke punten van dergelijke tools.

De European Data Protection Board heeft een advies aangenomen over het gebruik van persoonsgegevens bij het ontwikkelen en in gebruik nemen van AI-modellen. Het advies gaat over 3 aspecten: (1) Wanneer en hoe AI-modellen anoniem zijn (2) Of en hoe gerechtvaardigd belang een grondslag kan zijn voor het ontwikkelen en gebruiken van AI-modellen (3) Wat er gebeurt als er bij het ontwikkelen van een AI-model persoonsgegevens zijn gebruikt die onrechtmatig zijn verwerkt. En hoe het zit met ‘first party’ en ‘third party’ gegevens.

Het nieuwe jaar staat voor de deur, en daarmee komen ook de onvermijdelijke goede voornemens. Veel juridische professionals beginnen het jaar met persoonlijke doelen zoals meer balans tussen werk en privé of het verbeteren van hun netwerkmogelijkheden. Maar wat als we dit jaar een extra dimensie toevoegen aan onze voornemens? Wat als 2025 het jaar wordt waarin we AI omarmen om ons werk slimmer, efficiënter en impactvoller te maken?

Samen met de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst - AIVD liet het Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) onderzoek uitvoeren naar de factoren achter het succes van Artificial Intelligence (AI-bedrijven uit de VS, specifiek OpenAI). Waarom? De AIVD en RDI zien dat AI als sleuteltechnologie invloed heeft op de nationale veiligheid en een grote rol speelt in de economie en geopolitiek. Europa blijft in het AI-ecosysteem achter op landen als de VS en China, wat voor Nederland mogelijk tot ongewenste afhankelijkheden kan leiden. Daarom is The Clingendael Institute gevraagd onderzoek te doen. De conclusie van het onderzoek is dat de combinatie van kapitaal, mensen en durf grootste factoren zijn voor AI-succes.

AI heeft de potentie om ons leven op veel manieren makkelijker te maken en kan helpen bij het oplossen van tal van maatschappelijke problemen. Tegelijkertijd heeft de ontwikkeling van AI ook bedoeld en onbedoeld invloed op onze nationale veiligheid. Zeer waarschijnlijk versterkt de ontwikkeling van AI de diverse bestaande dreigingen voor onze nationale veiligheid. Dat is de conclusie van een gezamenlijke analyse van de AIVD, de MIVD en de NCTV die op dinsdag 10 december 2024 is gepubliceerd.

OpenAI lanceert een reeks van twaalf nieuwe updates. Na maandenlange speculaties en mysterieuze hints van CEO Sam Altman zijn de eerste verrassingen eindelijk onthuld. Wat is er tot nu toe uitgebracht en wat dit betekent voor de toekomst van kunstmatige intelligentie en het gebruik ervan voor juristen?

We worden dagelijks gebombardeerd met informatie. We hebben twee krachtige AI-tools gevonden die deze informatietsunami behapbaar maken. Geen verzameling losse apps of experimenten, maar complete oplossingen die het werk van tientallen tools combineren.

Op 1 augustus 2024 is de Europese wet op Artificiële Intelligentie, beter bekend als de AI-verordening, in werking getreden. Deze wet verplicht alle lidstaten van de EU onder andere om toezichthouders te identificeren die erop toezien dat grondrechten worden gerespecteerd en beschermd bij het toepassen van AI. Het College is vastgesteld als grondrechtenautoriteit in zijn hoedanigheid als nationaal instituut voor de rechten van de mens en als gelijke behandelingsorgaan.

Vorige week stond Anthropic, het bedrijf achter Claude, volop in de schijnwerpers. Stel je voor dat je als jurist een AI-partner nodig hebt die betrouwbaar en ethisch verantwoord is – dan zouden professionals zoals Alexander Klöpping, Wietse en Xiang zonder aarzelen voor ‘Claude!’ kiezen. Terwijl andere AI-bedrijven zich richten op indrukwekkende beloftes, kiest Anthropic bewust voor een doordachte en ethische benadering. Duidelijk werd hoe deze bescheiden reus zijn positie verstevigt als een van de belangrijkste spelers in de AI-wereld, met implicaties die ook voor de juridische sector van belang zijn.